ارزیابی نقش منگنز آلی در بیولوژی، متابولیسم و کارایی تولید در دام، طیور و آبزیان: رویکردی مبتنی بر زیست‌فراهمی و بیوشیمی کلاتاسیون
منگنز یکی از عناصر ضروری گروه Transition Metals است که حضور آن برای عملکرد صحیح بیش از ۶۰ آنزیم و متالوآنزیم حیاتی—including Manganese Superoxide Dismutase (Mn-SOD)، Pyruvate Carboxylase و Arginase—اجتناب‌ناپذیر است.
نقش‌های بیوشیمیایی کلیدی:
کوآنزیم در مسیرهای گلوکونوژنز، متابولیسم لیپید و سنتز استروئیدها
ضروری برای بیوسنتز گلیکوزآمینوگلیکان‌ها، کلاژن نوع II و III
تنظیم عملکرد محور هیپوتالاموس–هیپوفیز–گنادی در تولیدمثل
عامل کلیدی در فرایند Ossification و معدنی‌شدن غضروف
اختلال در دسترسی به منگنز می‌تواند به‌طور مستقیم منجر به Chondrodysplasia، Perosis، کاهش تولیدمثل، اختلال پوسته‌گذاری و ضعف ساختاری اسکلت شود.
منابع غیرآلی مانند MnSO₄، MnO، MnCO₃ دارای محدودیت‌های شناخته‌شده‌ای هستند:
اندازه ذرات کوچک اما یونیزاسیون سریع → رسوب و کمپلکس شدن با Phytate
رقابت جذب با کاتیون‌هایی مثل Fe²⁺، Zn²⁺، Cu²⁺
پایداری پایین در ژژنوم و ایلئوم → کاهش عبور ترانس‌سیتوزی
نتیجه:
زیست‌فراهمی پایین (۵–۱۵٪)، دفع زیاد در مدفوع و افزایش آلودگی محیطی.
منگنز آلی، حاصل واکنش Mn²⁺ با لیگاندهای آلی پایدار—اغلب گلایسین، متیونین یا مخلوط اسیدهای آمینه—و تشکیل کمپلکس‌های Bis-glycinate chelate است.
مزایا از نظر بیوشیمی و فیزیولوژی جذب:
۳.۱ پایداری در دستگاه گوارش
ساختار حلقه‌ای Chelate باعث:
مقاومت در برابر pH اسیدی چینه‌دان و معده
عدم تفکیک در حضور فیتات و اگزالات
کاهش رقابت با سایر فلزات انتقالی
۳.۲ ورود به سلول از طریق مسیرهای اختصاصی
کلات‌های آمینواسیدی از طریق PepT1 transporter و Amino Acid Transport Systems وارد انتروسیت می‌شوند، نه از مسیر انتقال کاتیونی.
این موضوع دو پیامد مهم دارد:
افزایش چشمگیر جذب (تا ۲٫۵–۴ برابر منابع معدنی)
هم‌افزایی جذب همراه با پروتئین‌ها، نه رقابت با سایر مینرال‌ها
۳.۳ رفتار متابولیک پایدارتر
منگنز آلی به‌صورت Gradual Release وارد خون شده و ذخیره‌سازی در بافت‌ها (به‌ویژه در کبد، استخوان، پانکراس) پایدارتر است.
4.طیور
کاهش بروز Perosis و بهبود Morphology استخوان‌های بلند
افزایش فعالیت Mn-SOD → کاهش استرس اکسیداتیو
افزایش ضخامت و Density پوسته
بهبود کیفیت تخم‌مرغ (Haugh Unit، مقاومت شکست)
افزایش قابلیت زیستی جنین در انکوباسیون
۴.۲ دام‌های سنگین (Cattle & Small Ruminants)
بهبود عملکرد محور تولیدمثلی در ماده‌ها و نرها
بهینه‌سازی سنتز هورمون‌های جنسی
کاهش اختلالات اسکلتی در گوساله‌ها
تقویت استحکام بافت همبند (تاندون‌ها، لیگامان‌ها)
افزایش نرخ آبستنی و کیفیت فولیکول‌ها
۴.۳ آبزیان (ماهی، میگو)
افزایش رشد استخوانی (Skeletal mineralization index↑)
کاهش Skeletal Deformities در Fingerlings
بهبود وضعیت آنتی‌اکسیدانی سلولی (Mn-SOD، GPx، TAC↑)
افزایش تحمل تنش حرارتی، حمل‌ونقل و تراکم
کاهش دفع فلزات و بهبود کیفیت آب سیستم‌های RAS
۵. تحلیل زیست‌محیطی و اقتصادی
استفاده از منابع معدنی به‌دلیل جذب پایین باعث تجمع Mn در بستر سالن، استخر و محیط خاک می‌شود.
در مقابل، منگنز آلی:
دفع Mn را ۳۰–۶۰٪ کاهش می‌دهد
باعث کاهش بار سنگین فلزات در کود دامی می‌شود
پایداری محیط پرورش را در سیستم‌های باز و بسته به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد
راندمان اقتصادی را با کاهش ضریب تبدیل، کاهش تلفات استخوانی و افزایش تولیدمثل بهبود می‌دهد
براساس شواهد گسترده بیوشیمیایی، فیزیولوژیک و عملکردی:
منابع آلی منگنز (Mn-Amino Acid Chelates) از نظر جذب، پایداری، زیست‌فراهمی، اثرگذاری و رفتار متابولیک برتری مطلق نسبت به فرم‌های غیرآلی دارند.
استفاده از این ترکیبات در فرمولاسیون جیره‌های مدرن اکنون یک انتخاب اختیاری نیست؛
بلکه یک ضرورت علمی برای دستیابی به عملکرد پایدار، کاهش خسارات، بهبود تولیدمثل و افزایش راندمان اقتصادی در تولید صنعتی دام، طیور و آبزیان است.
برای انتخاب مناسب‌ترین منبع منگنز آلی، تعیین سطح جایگزینی منابع معدنی، و تنظیم دقیق دوز بر اساس گونه، سن، فرم جیره و استرس محیطی؛
با واحد فنی شرکت بهامین دارما پژوه تماس بگیرید:
🌐 www.behamindp.com
📞 09126861123
